Korrupsiyaga qarshi kurashish butun jamiyat ishi!

Ma’lumki, har bir davlatni rivojlantirish bilan birga uni orqaga tortuvchi ba’zi omillar ham bor, afsuski. Shulardan biri korrupsiya, ya’ni – “aynish”, “poraga sotilish” demakdir. Bu illat davlat va jamiyatni ichidan kemiruvchi “qurt” misoli tugatib borib, iqtisodiy o‘sish va taraqqiyotga xalal beruvchi eng katta xatardir. Bunday xatarlarning oldini olish maqsadida barcha sohada korrupsiyaga qarshi kurashilmoqda. Mazkur xavfni, ayniqsa, ta’limga yaqinlashtirmaslik, yosh avlodni komil inson bo‘lib tarbiyalanishida uning ishtirokini tamomila yo‘q qilish barchamizning eng birlamchi vazifamizdir. Shu bilan birga, mamlakatimizda oliy ta’lim tizimini tubdan takomillashtirish, uning sifati hamda samaradorligini oshirish, moddiy-texnika bazasini mustahkamlash hamda oliy o‘quv yurtlariga qabul jarayonlarining shaffofligini ta’minlash, ta’limdagi korrupsiya va poraxo‘rlikning oldini olishga ham astoydil kirishilgan. Zero, ta’limga qilingan xiyonat – kelajakka qilingan xiyonatdir. Biroq…

Bu illatga qarshi olib borilayotgan bir qator chora-tadbirlarga qaramasdan, “o‘qishga o‘zim olib kirib qo‘yaman” yoxud “bu ish menda deb hisoblayvering”, deya mo‘may pul topib, nafaqat o‘z vijdoni, balki kasbi, ona Vatan oldidagi burchini ham qo‘shib sotayotgan kimsalar hamon oramizda uchrab turibdi. Afsuski, bunday yolg‘on va aldovlarga uchib, farzandining qiziqishi va salohiyati bilan hisoblashmaydigan ota-onalar ham yo‘q emas. Gapning qisqasini aytganda, ushbu holatlar yillar davomida oliy ta’lim tizimidagi eng og‘riqli nuqta bo‘lib keldi.

Davlatimiz rahbari 2023-yilga “Insonga e’tibor va sifatli ta’lim yili” deb nom berar ekan, buni Yangi O‘zbekiston deya butun dunyo qayta kashf etayotgan davlatimiz taraqqiyoti yo‘lida boshlagan islohotlarimizning mantiqiy davomi ekanini bilish qiyin emas. Xususan, davlat rivojining asosiy to‘sig‘i bo‘lib kelgan korrupsiyaga qarshi bir qancha qaror va farmonlar qabul qilindi. Birgina O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 6-iyulidagi “Korrupsiyaga qarshi murosasiz munosabatda bo‘lish muhitini yaratish, davlat va jamiyat boshqaruvida korrupsiyaviy omillarni keskin kamaytirish va bunda jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoni mamlakatimizdagi barcha soha, qolaversa, oliy ta’lim tizimida ham korrupsiyaning oldini olish, unga qarshi murosasiz kurashishning xalqaro standartlarga asoslangan tizimini joriy etish bo‘yicha izchil choralar ko‘rishga dastak vazifasini o‘tamoqda.

Birinchidan, oliy ta’lim muassasalariga o‘qishga qabul qilish jarayonining ochiq va shaffof tizimi yo‘lga qo‘yildi. Abituriyentlar onlayn shaklda hujjat topshirishlari, test topshirish hududini ixtiyoriy belgilashlari hamda 5 tagacha ta’lim yo‘nalishini tanlashlari bilan bog‘liq imkoniyatlarning berilishi bu boradagi korrupsiya omillarni bartaraf qildi.

Ikkinchidan, o‘qitish va baholashning xalqaro standartlariga o‘tilib, ta’lim jarayonida kredit-modul tizimi joriy qilindi. Bu o‘qitish va baholashda shaffoflikni ta’minlash, turli xil tamagirlik va korrupsion omillarning yuzaga kelmasligini ta’minladi.

Uchinchidan, talabalar o‘qishini ko‘chirish, qayta tiklash va o‘qishdan chetlashtirish jarayonlari raqamlashtirildi.

To‘rtinchidan, professor-o‘qituvchilarning obro‘yi va maqomi oshirildi. Ularning moddiy daromadi va ijtimoiy himoyasi yaxshilandi. Xususan, professor-o‘qituvchilarga ularning sog‘lig‘ini mustahkamlash, sanatoriy va davolanishini tashkil etish masalalariga jiddiy e’tibor berildi. Bunday imkoniyat orqali professor-o‘qituvchilar boshqalarning “qo‘liga qarab qolmay” farovon va sog‘lom hayot kechirishlariga zamin yaratildi.

Beshinchidan, oliy ta’lim muassasalari faoliyatining ochiqligi ta’minlandi. Zaruriy axborotlar (ta’lim yo‘nalishlari bo‘yicha qabul kvotalari, bo‘sh ish o‘rinlari, moliyaviy hisobotlar, daromadlar va xarajatlar smetasi va boshqalar) oliy ta’lim muassasalarining internetdagi rasmiy saytlari va ijtimoiy tarmoqlar orqali keng jamoatchilikka taqdim etilmoqda.

Oltinchidan, oliy ta’lim muassasalariga pedagog xodimlar va ishchi xizmatchilarni ishga qabul qilish bo‘yicha shaffof tizim yo‘lga qo‘yildi. Talabgorlarni ishga olish jarayonida mavjud nizom talablari asosida hujjatlarning malaka talablariga mosligini tekshirish, nomzodning keng dunyoqarash va ilmiy tafakkur sohibi ekkanligini aniqlash maqsadida o‘tkaziladigan suhbatlar keng jamoatchilikka namoyish qilingan holda ochiq tarzda tashkil etila boshlandi. Mavjud bo‘sh (vakant) ish o‘rinlari to‘g‘risidagi ma’lumotlar «Yagona milliy mehnat tizimi” idoralararo dasturiy apparat kompleksiga muntazam kiritib borilishi ta’minlandi.

Yettinchidan, aholi murojaatlari bilan ishlash va ta’lim muassasalarida korrupsion xavf-xatarlarni aniqlash hamda bartaraf etish ishlari tizimli yo‘lga qo‘yildi. Prezidentning 2020-yil 27-maydagi «O‘zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi farmoniga asosan, barcha oliy ta’lim muassasalarida korrupsiyaga qarshi kurashish “Komplayns-nazorat” tizimini boshqarish bo‘limi tashkil etildi. Bu esa oliy ta’lim sohasidagi korrupsiyaning asosiy va keng tarqalgan xavf-xatarlari, ya’ni manfaatlar to‘qnashuvi, plagiatdan foydalanish, o‘qishga qabul qilish va bilimlarni baholashdagi poraxo‘rlik yoki tanish-bilishlik holatlari, byudjet mablag‘larini talon-toroj qilish va boshqa masalalarni atroflicha o‘rganilib, ularni keltirib chiqaruvchi sabab hamda shart-sharoitlarni tahlil qilish, uni oldini olish bo‘yicha qator samarali ishlarni amalga oshirishga xizmat qilmoqda.

Shuningdek, oliy ta’lim muassasalarida talabalar va ota-onalarni qiynayotgan muammolarni o‘z vaqtida aniqlash, korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarning oldini olish, korrupsiogen holatlarni barvaqt aniqlash va bartaraf etish maqsadida murojaatlarini elektron qabul qilish tizimi ham yo‘lga qo‘yildi.

Xulosa qilib aytganda, Yangi O‘zbekiston sharoitida oliy ta’lim tizimida korrupsiyaning oldini olish va uning har qanday ko‘rinishlariga qarshi murosasiz kurashish ishlari qisqa fursatda o‘z samarasini bera boshladi. Buni bilim dargohlarining qiyofasi o‘zgarib, moddiy-texnik bazasi yaxshilanayotgani, ilmiy ishlanmalarni moliyalashtirish va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash kuchaytirilayotgani yoxud professor-o‘qituvchilarning daromadlari oshirilayotgani kabi keskin o‘zgarishlar bilan izohlash mumkin. Yana bir haqiqat shuki, yurtboshimiz ta’kidlaganidek, Korrupsiyaga qarshi kurashish butun jamiyat ishidir!

Sohib RISBOYEV,

O‘zDJTSU Korrupsiyaga qarshi kurashish

“Komplayns-nazorat” tizimini

boshqarish bo‘limi boshlig‘i